Het verkleinen van de negatieve impact van ons landbouw- en voedselsysteem is een grote uitdaging die vraagt om een allesomvattende transitie. Hoe die transitie vorm moet krijgen is een vraag voor de politiek. Zeker is dat er naast uitdagingen ook kansen liggen voor Gelderland. Door te laten zien hoe het anders kan, met een positieve impact op milieu, leefomgeving en gezondheid – door onze eigen toekomstmakers te zijn. Om nieuwe verdienmodellen en innovaties een kans van slagen te geven kan Perspectieffonds Gelderland een versneller zijn.
Problemen huidige landbouw- en voedselsysteem
Het Nederlandse landbouw- en voedselsysteem staat internationaal bekend als hoogproductief en kennisintensief. Dit levert ons al decennia lang voedselzekerheid en economische vooruitgang op. Tegelijkertijd is het systeem ook sterk afhankelijk van natuurlijke hulpbronnen, met als gevolg dat ons landbouw- en voedselsysteem een steeds grotere negatieve impact heeft gekregen op ons milieu, onze leefomgeving en onze gezondheid. Dat leidt onder andere tot klimaatverandering, watervervuiling, bodemuitputting, verlies aan biodiversiteit en aantasting van natuurlijke ecosystemen. De intensieve en veelal door kostprijs gedreven manier van produceren overstijgt de draagkracht van de aarde maar óók van menig agrarisch ondernemer. Juist voor hen is een lange-termijn perspectief op de toekomst noodzakelijk.
"Lange-termijn perspectief op de toekomst is noodzakelijk."
Het landbouw- en voedselsysteem zijn momenteel de grootste veroorzakers van mensgemaakte milieuveranderingen. Tegelijkertijd is onze voedselproductie juist sterk afhankelijk van het klimaat en het milieu. Het gevaar ontstaat dat huidige werkwijze er op termijn voor gaan zorgen dat landbouw bedrijven steeds moeilijker wordt, voedsel daardoor schaarser, en het voeden van 9.2 miljard mensen in 2040 (prognose VN) een nóg grotere uitdaging. En dan te weten dat nu al 815 miljoen mensen chronisch honger lijden (FAO).
Noodzaak transitie landbouw-voedselsysteem
De vraag rijst hoe de wereld met een immer groeiende populatie, in de toekomst gevoed kan worden en hoe tegelijkertijd landbouw- en voedselsystemen wereldwijd verduurzaamd kunnen worden. Het antwoord lijkt te liggen in een allesomvattende transitie van het voedsel- en landbouwsysteem. Gelukkig is in Nederland anno 2023 de noodzaak van een dergelijke algehele transformatie een steeds breder gedragen ambitie. We zijn gaan inzien dat het toekomstig landbouw- en voedselsysteem anders moet en er ontstaan mede daardoor steeds meer denkbare oplossingsrichtingen waarvan sommigen al op beperkte schaal worden toegepast in de praktijk. De vraag is niet langer of de transitie er gaat komen, maar hoe we de transitie kunnen aanjagen en versnellen.
Transitie biedt ook kansen voor Gelderland
Gelderland moet omschakelen naar een landbouw- en voedselsysteem met een positieve impact op milieu, leefomgeving en gezondheid. Dit vraagt om een ingrijpende transitie. Een transitie die inzet op versnelde verduurzaming van de sector zonder dat toekomstige generaties moeten inleveren. Duurzaamheid bestaat uit het vervullen van de behoeften van de huidige generaties zonder de behoeften van toekomstige generaties in gevaar te brengen, terwijl tegelijkertijd wordt gezorgd voor een evenwicht tussen economische groei, zorg voor het milieu en sociaal welzijn. Een brede welvaart vandaag en morgen. Gelderland vormt een unieke basis om koploper te worden in de transitie, zowel nationaal, als internationaal. In Gelderland staan wetenschap (WUR, Larenstein, etc.), ontwikkeling van technische toepassingen in plantenteelt en veehouderij, en de boeren praktijk dicht bij elkaar. Gelderland is al jaren het Silicon Valley van de agri-sector. Een koploperspositie in de transitie biedt tal van economische kansen voor de BV Gelderland en Nederland. Nederland hoeft niet de hele wereld te voeden, maar wij kunnen wel verantwoordelijkheid blijven nemen in het ontwikkelen van duurzame productiemethoden en innovaties die bijdragen aan voedselzekerheid binnen en buiten onze landsgrenzen.
"Een leefbaar Gelderland heeft belang bij een vitale agrarische sector."
Perspectieffonds Gelderland kan transitie landbouw-voedselsysteem versnellen
Een leefbaar Gelderland heeft belang bij een vitale agrarische sector. Perspectieffonds Gelderland biedt een unieke aanpak voor het versnellen van transities. De transitie van het landbouw- en voedselsysteem komt op gang, maar we zien dat de markt nog traag reageert op het oppakken van de noodzakelijke veranderingen in het systeem. Dat kan onder meer door meer in te zetten op innovatie en lange termijn perspectief voor ondernemers. Door samen te werken in consortia en maatschappelijke en economische belangen te combineren kunnen er unieke duurzame en schaalbare businessmodellen en ketenconcepten tot stand komen. Daarmee versterken we de positie van Gelderland op het gebied van de ontwikkeling van voortbrengingsketens van voedsel. Hier ligt ook de rol voor PFG: door initiatief te nemen, partijen aan elkaar te verbinden, denkkracht in te zetten, regie te voeren en publiek ondernemerschap te tonen. PFG kan het verschil maken daar waar de markt terughoudend is in nieuwe innovaties en verdienmodellen en daaraan gekoppelde investeringen die de gewenste transitie kunnen realiseren en versnellen.
Kennismaken?
Ik ga graag in gesprek met organisaties, bedrijven, en initiatieven die ambitieuze ideeën en oplossingen hebben voor het verduurzamen van het landbouw- en voedselsysteem. Oplossingen die niet slechts het vorige gat vullen of de maatschappelijke onrust kortstondig bezweren. Maar integrale duurzame oplossingen die op meerdere fronten tegelijk uitkomst bieden. Daarbij laten we ons niet beperken, want waar anderen zeggen ‘kan toch niet’ zien wij juist onontgonnen gebied. We gaan samen op onderzoek hoe het wél kan.
Dit is een blog van Willem Paulus, Business Developer bij Perspectieffonds Gelderland, een fonds van de provincie Gelderland dat door Oost NL wordt beheerd.
