Nederland zit middenin een energietransitie. Energie uit fossiele brandstoffen maakt plaats voor energie uit hernieuwbare bronnen, zoals water, wind en zon. Oost NL helpt met kennis, netwerk en eventueel financiering ondernemers in Oost-Nederland in verschillende fases van hun bestaan sneller door te ontwikkelen naar een volgende fase, naar een volgende doorbraak. Zo is Oost NL ook betrokken bij het realiseren van de smart energy hub op bedrijventerrein Hessenpoort in Zwolle.
Een smart energy hub? Het is de term voor een nieuwe, superlogische oplossing. Het zit zo: veel bedrijven willen groene energie opwekken of doen dat al. Denk maar aan de daken van bedrijfspanden die vol zonnepanelen liggen. Inmiddels staan bedrijven in de rij om zelf groene energie op te wekken, alleen er is één grote ‘maar’: opgewekte energie die ze overhebben, kan op veel plekken niet aan het net worden geleverd, omdat dat ‘vol zit’. Vergelijk het met filevorming op een snelweg waar ieder plekje van het asfalt wordt bezet door een auto.
Zo is de situatie ook op het Zwolse bedrijventerrein Hessenpoort. ‘Het HSMS-station waar stroom naartoe kan, zit vol’, zegt Ilse Sijtsema, parkmanager van bedrijventerrein Hessenpoort. ‘Het station kan 90 megawatt aan energie terugnemen, maar we gaan op Hessenpoort en nabije omgeving 400 megawatt opwekken. Enkel de ‘energie-snelweg’ verbreden is niet de oplossing, het moet een flexibel systeem worden van extra netwerkcapaciteit, verschillende vormen van energieopslag en omzetting naar een andere vormen van energie. Enkel uitbreiden van de netwerkcapaciteit levert niet genoeg ruimte op voor alle bedrijven die zelf energie willen opwekken en leveren.’ Doel is dat er geen duurzame energie verloren gaat.
Oplossing
Smart energy hubs zijn in zulke situaties de oplossing. Zo ook op Hessenpoort. De verwachting is dat de eerste resultaten van de hub eind 2022, begin 2023 zichtbaar zijn. ‘We starten met een waterstofketen: productie, distributie en een compressie- en overslagpunt voor waterstof. Een ‘elektrolyser’ maakt groene waterstof van “de overtollige” opgewekte groene energie. Door de druk te verhogen van 30 naar 350 bar kan de groene waterstof worden gecomprimeerd, opgeslagen en vervoerd’, legt Marc Leeuw, projectmanager development & innovation van Oost NL, uit. ‘Waterstof is ideaal als duurzame brandstof voor zwaar transport als vrachtwagens of de binnenvaart maar ook de industrie als vervanging van aardgas.’
Het doel van de smart energy hub op Hessenpoort is tweeledig: ‘het opwekken en gebruiken van groene energie vergroent de bedrijven en omliggende gebieden van Hessenpoort en daarnaast ontlast de smart energy hub het reguliere energienet. In plaats van meer koper in de grond hebben we hiermee een veel duurzamere oplossing’, zegt Sijtsema.
Energietransitie
Het initiatief voor de smart energy hub op Hessenpoort komt van een maatschappelijk betrokken ondernemer. ‘Een investeerder die zelf veel waterstof nodig heeft in zijn bedrijf en groene ambities heeft. Deze investeerder slaat met het waterstofcompressie- en overslagpunt dus twee vliegen in een klap. Enerzijds voorziet hij zijn bedrijf van lokaal opgewekte groene waterstof, anderzijds helpt hij bedrijven en de netbeheerder met een overschot aan groene energie en draagt hij bij aan de energietransitie in Oost-Nederland’, zegt Leeuw.
Lokaal
Het is de bedoeling dat lokale ondernemers rond de hub samenwerken. ‘Heeft de één energie over en de ander juist extra energie nodig, dan kan men groene stroom of warmte bij elkaar afnemen. Wat over is, kan worden omgezet naar groene waterstof, worden opgeslagen of worden verkocht op de energiemarkt. Op de waterstof kunnen andere lokale ondernemers dan bijvoorbeeld weer hun wagenpark laten rijden’, zegt Sijtsema. ‘Zo ontstaat een zelfvoorzienend systeem.’
In Tolhuislanden, het agrarisch gebied ten noorden van Hessenpoort, hebben bedrijven samen een coöperatie opgericht voor grootschalige groene-energieopwekking. Dat voorbeeld volgen de ondernemers van Hessenpoort, door ook een coöperatie op te richten. ‘De coöperaties kunnen in de toekomst samenwerken. Misschien kan de energie van de windmolens in het agrarisch gebied wel energie leveren aan onze hub’, schetst Sijtsema. ‘Het mooie daarvan is dat het een lokale aangelegenheid wordt, echt van de mensen en de bedrijven van hier.’
Bij de ondernemers die zijn gevestigd op Hessenpoort valt de drive om het terrein te vergroenen op. Arap-John Tigchelaar, directeur Transferro en voorzitter ondernemersvereniging Hessenpoort: ‘Ik heb de ambitie om van Hessenpoort het groenste bedrijventerrein van Nederland te maken. Daarnaast zou ik de wereld graag beter achterlaten dan dat ik hem heb gekregen.’
Subsidies, advies en netwerk
Om de hub te realiseren, heeft een consortium van betrokken partijen een REACT EU-subsidie aangevraagd. Of deze wordt toegekend, zal in juli bekend zijn. Oost NL was betrokken bij de aanvraag. ‘Voor individuele bedrijven is er tevens de SDE++-subsidie, voor bijvoorbeeld de realisatie van zonnepanelen op je dak’, zegt Leeuw.
Oost NL hielp de partijen die nodig zijn om van een ‘groen’ idee daadwerkelijk een smart energy hub te maken bij elkaar te brengen. ‘Hier in Oost-Nederland hebben we alle kennis en expertise die hiervoor nodig is. Denk aan een electrolyserfabrikant, batterijsystemenmakers en oplossingen voor warmtekracht en brandstofcellen’, zegt Leeuw. ‘Bovendien hebben we kennisinstellingen erbij betrokken, waaronder Hogeschool Saxion, Hogeschool Windesheim en Universiteit Twente. Als ontwikkelingsmaatschappij overzien wij de hele maatschappelijke ontwikkeling rondom de energietransitie en kennen we vele partijen die daarbij nodig zijn. We helpen Hessenpoort en de betrokken investeerder daar graag mee op weg.’
Prachtig voorbeeld
Uit onderzoek dat Oost NL liet doen naar de kansen rondom smart energy hubs, blijkt dat Oost-Nederland alles in huis heeft om er een succes van te maken. ‘Het ontwikkelen, integreren, testen en toepassen van energiesystemen zit in het DNA van deze regio. Alle onderdelen van de waardeketen voor decentrale energiesystemen zijn aanwezig’, zegt Leeuw. ‘De regio kent technologieontwikkelaars voor energieopslag in batterijen, vliegwielen of elektrochemische energiedragers zoals waterstof. Noodzakelijke materiaalkennis, componenten, integratiekennis en testfaciliteiten zijn eveneens aanwezig bij bedrijven en opleidings- en kennisinstituten. Met wereldspelers op sleutelgebieden: Demcon, Elestor, Nedstack, VDL energysystems.’
‘We willen een voorbeeld zijn voor andere delen van het land. We laten zien dat we het hier in de regio kunnen fixen. Hessenpoort is de eerste in de regio met een smart energy hub van formaat. Het is een prachtig voorbeeld.’
Dit artikel verscheen eerder in ZONZwolle magazine
