Bijna de helft van het totale gasgebruik en een derde van de elektriciteit wordt op bedrijventerreinen verbruikt, zo blijkt uit CBS-data. Willen we in 2050 energieneutraal zijn, ligt hier een enorme kans. Zowel door de hoeveelheid terreinen, als door het energieverbruik van de bedrijven op het terrein. Bij gemeenten, parkmanagers en ondernemers ontbreekt het zeker niet aan goede wil. Wel ontbeert het vaak aan een collectieve aanpak om echte versnelling mogelijk te maken. Met Perspectieffonds Gelderland kunnen we een doorbraak forceren.
Met de huidige energieprijzen zien we dat de verduurzamingsopgave in Nederland in een versnelling komt. De verduurzaming van bedrijventerreinen gaat van zon op daken, aanleg van warmtenetten tot aan het ontwikkelen van Smart Energy Hubs (decentrale energiesystemen). Daarbij gaat het niet alleen om verduurzaming van bedrijventerreinen zelf, maar ook om kantorenlocaties, en bijvoorbeeld het aansluiten van restwarmte op woongebieden via warmtenetten.
Versnippering vraagt om maatwerk
Perspectieffonds Gelderland (PFG) richt zich onder meer op energietransitie, klimaatadaptatie, circulaire economie, biodiversiteit en woon- en leefklimaat in Gelderland. Thema’s die aansluiten bij de verduurzaming van bedrijventerreinen. Samen met KplusV en ERAC deden we onderzoek naar de investeringsproposities voor verduurzaming van deze terreinen.
Het onderzoek laat zien dat veel initiatieven op bedrijventerreinen vanuit één perspectief benaderd worden. Er is aandacht voor zonne-energie, maar niet voor circulariteit, of er wordt gekeken naar herstructurering, maar niet naar energiemaatregelen. Zelden is de aanpak integraal. Terwijl de problematiek niet te ‘isoleren’ is en juist vraagt om een brede integrale aanpak. Er zijn voldoende voorbeelden van koppelkansen die uitgewerkt kunnen worden.
"Vanuit Perspectieffonds Gelderland kunnen we een onafhankelijke procesrol op ons nemen."
Ook het ‘eigenaarschap’ van verduurzaming is vaak een thema. Om de duurzaamheidstransitie te kunnen maken moet er bij alle partijen draagvlak zijn voor gezamenlijke keuzes. Nu gebeurt veel op initiatief van één of een paar bedrijven, soms gesteund door gemeente en/of het parkmanagement. Het duurt vaak jaren voor samenwerkingen gesmeed zijn en projecten van de grond komen. Omdat bedrijventerreinen veel van elkaar verschillen is de oplossing bovendien vaak maatwerk.
Ook de fase waarin initiatieven zich bevinden verschilt. De meeste initiatieven zitten in de verkennende of planvormende fase, waarbij nog geen zicht is op een sluitende businesscase en dus op financiering. Of de behoefte aan financiering is nog te risicovol dat de markt (nog) niet bereid is te investeren. Daar waar het organiserend vermogen wél goed is geborgd, zie je vaker dat er investeringen volgen, bijvoorbeeld in zon op dak, biodiversiteit en wateropvang.
Samen de uitdaging aangaan
Het onderzoek van KplusV en ERAC onderschrijft dat er veel behoefte is een aan coördinerende rol. Een hoge organisatiegraad en samenwerking tussen publieke en private partijen zijn voorwaardelijk voor een succesvolle energietransitie op bedrijventerreinen. Dat is een rol die we uitstekend kunnen invullen met Perspectieffonds Gelderland, waarvan Oost NL fonds- en programmamanager is. Vanuit dit fonds kunnen we een onafhankelijke procesrol op ons nemen. Daar hebben we capaciteit voor beschikbaar, die we kunnen inzetten om alle stakeholders op een lijn te krijgen en te werken aan een gezamenlijke visie. Bovendien zetten we onze capaciteit in om plannen verder te helpen met inhoudelijke kennis. Met die combinatie willen we maatwerk leveren.
Een andere belangrijke voorwaarde is toegang tot kapitaal. Daarin kan Perspectieffonds Gelderland uitkomst bieden door financiering te verstrekken, eventueel aangevuld met subsidie op de onrendabele-top op weg naar verdere financiering. Een project of programma moet dan wel voldoen aan bepaalde investeringscriteria. Een investering uit PFG moet minstens 3 euro van anderen ‘lostrekken.’
Koplopers gezocht
Koplopers zijn belangrijk in een transitie. In Gelderland zijn gelukkig veel ondernemers en overheden hard aan het werk om de verduurzamingsopgave te laten slagen. Graag komen we in gesprek met enthousiaste stakeholders, die concreet aan de slag willen of al zijn en graag advies of financiering zoeken. Oost NL kan haar brede netwerk binnen overheden, bedrijven en andere instanties gebruiken om deze transitie op en aan te pakken.
Samen kunnen we komen tot een collectieve aanpak. Waarmee we de kans vergroten op sluitende businesscases en uiteindelijk dus op duurzame, groene en toekomstbestendige bedrijventerreinen.
Ellen van der Lei is senior projectmanager bij Oost NL en werkt aan de ontwikkeling van Perspectieffonds Gelderland. Met Perspectieffonds Gelderland versnelt en versterkt de provincie Gelderland innovatiekracht van ondernemingen en projecten die zich bezighouden met grote maatschappelijke uitdagingen. Oost NL is fonds- en programmamanager van PFG.
