Al vijftig jaar maakt onze geschiedenis de toekomst.

Van GOM en OOM naar Oost NL

De regionale economie versterken. Dat doet ontwikkelingsmaatschappij Oost NL in 2025 alweer 50 jaar. Wat begint om de werkloosheid terug te dringen, draait tegenwoordig om het ontwikkelen van een sterke economie met oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. Oost NL dook in haar geschiedenis en dat resulteert in dit overzicht van 5 decennia, met ieder hun eigen uitdagingen en kansen.

Na de Tweede Wereldoorlog is Nederland gericht op wederopbouw. De motor van de economie, de Randstad, krijgt de volle aandacht. Dat levert drukte in de Randstad op, echter ook de regio’s worden uitgedaagd om hun schouders eronder te zetten. Met die gedachte richt het Rijk in de jaren zeventig de eerste regionale ontwikkelingsmaatschappijen van ons land op. De keuze voor de gebieden is gebaseerd op het gas dat boven Groningen te vinden is (NOM), de mijnbouw in Limburg (LIOF) en de teruglopende industrie in Oost-Nederland (OOM en GOM).

Oost-Nederland is vandaag de dag, anno 2025, een Europese broedplaats voor innovatie op het gebied van duurzame voeding, slimme energie, toegankelijke gezondheidszorg en een sterke industrie. Door de krachten te bundelen met bedrijven en kennisinstellingen zet de regio zowel nationaal als internationaal de toon in technologische vooruitgang en maatschappelijke impact. Met andere woorden, zo maakt Oost NL al vijftig jaar met onze geschiedenis, de toekomst.

1975

1985

1995

2005

2015

2025

De beginjaren

Van regio in crisis naar broedplaats voor innovatie

Vijftig jaar geleden staat Oost-Nederland er slecht voor. De textielindustrie in Twente en schoenenfabrieken in Nijmegen sluiten hun deuren. Ook de industrie van Deventer, Kampen en de Gelderse Achterhoek zit in zwaar weer. Duizenden mensen verliezen hun baan en de werkloosheid loopt hoog op.

Er móet iets gebeuren en dus grijpt de overheid in. In 1975 richten het Rijk en de provincie Overijssel samen de Overijsselse Ontwikkelingsmaatschappij (OOM) op. Een paar jaar later volgt de Gelderse Ontwikkelingsmaatschappij (GOM, 1978). Hun missie is de regio uit de crisis helpen en klaarstomen voor de toekomst. Een toekomst waarin mensen niet thuiszitten, maar werk hebben. In het jaarverslag van OOM (1975-1976) zegt mr. J.L.M. Niers, Commissaris van de Koningin: ‘De instelling van de Overijsselse Ontwikkelings Maatschappij is de vrucht van een politieke wil en een economische nood.’
Ook Europa ziet het belang van het versterken van deze regio. Met Europese steun wordt Oost-Nederland beter bereikbaar; er worden nieuwe (snel)wegen en spoorlijnen aangelegd. Zo buigt de regio het instorten van de economie om naar een kans om een nieuwe koers te varen: van regio in crisis naar broedplaats voor innovatie.

Met de oprichting van regionale ontwikkelingsmaatschappijen - OOM en GOM - is Oost-Nederland haar tijd vooruit; regionale ontwikkelingsmaatschappijen zijn in de jaren zeventig nog een relatief nieuw fenomeen.
Samenwerking tussen ontwikkelingsmaatschappijen in het land is er al snel: OOM gaat in mei 1978 samen met LIOF naar de internationale bedrijfshuisvestingsbeurs in Bazel. Dit soort uitstapjes werkt; Oost-Nederland komt op de kaart te staan. In 1980 komt voor OOM de eerste 10 miljoen gulden beschikbaar voor risicodragend deelnemen in innovatieve projecten van met name de kleinere ondernemingen. De eerste investeringen in bedrijven, vanuit OOM en GOM, volgen in respectievelijk 1982 en 1983.

Op 4 maart 1975 ziet de Overijsselse Ontwikkelingsmaatschappij NV officieel het levenslicht. Het is na de NOM de tweede Regionale Ontwikkelingsmaatschappij van Nederland. Het eerste kantoor opent in Zwolle.

Vanaf het begin richt de ontwikkelingsmaatschappij zich op het aantrekken van waardevolle bedrijven naar de regio, zowel uit binnen- als buitenland. Dat doen we in nauwe samenwerking met het Ministerie van Economische Zaken. We richtten ons destijds met name op West-Europa, VS en Japan.

In 1978 krijgt de OOM er een zusje bij. Voor Gelderland wordt de N.V. Gelderse Ontwikkelingsmaatschappij (GOM) opgericht. Het eerste kantoor staat in Arnhem.

De eerste 10 miljoen gulden wordt beschikbaar gesteld voor investeringen. Voor het eerst komt er kapitaal beschikbaar om risicodragend te investeren in innovatieve bedrijven, vooral voor kleinere ondernemingen.

Met de oprichting van het Bedrijfs Technologisch Centrum Twente (BTC) stimuleren we de ontwikkeling van nieuwe ondernemingen. Een bedrijfsverzamelgebouw met flexibele ruimtes voor kantoren en laboratoria, waarbij innovatiebegeleiding wordt geboden. De OOM gaf een financiële impuls bij de oprichting. Bedrijven als Booking.com, Thuisbezorgd, Stratech, Ericsson, 3T en Key Technology vonden in BTC Twente een belangrijke partner om te kunnen groeien. BTC kennen we inmiddels op een andere locatie als Kennispark Twente.

Investeren in bedrijven is een van de kerntaken van de ontwikkelingsmaatschappijen. Zo investeert de OOM in Universal Almelo. Een bedrijf gespecialiseerd in golfkarton, dat nog steeds bestaat. De GOM houdt Thomassen International uit Rheden met een investering overeind. Ook in de beginjaren investeren we in impactvolle en hoogtechnologische innovaties, zoals chiptechnologie en medische technologie.

Tomra, een Noorse fabrikant van onder meer statiegeldautomaten, vestigt zich in Oldenzaal. Het bedrijf is nog steeds actief in onze regio. Inmiddels zijn ze bijna onze buren in Apeldoorn. Lees hier meer over Tomra.

Focus op innovatie en automatisering

Focus op innovatie en automatisering

In de jaren tachtig en begin jaren negentig plukt Oost-Nederland de vruchten van de ontwikkelingsmaatschappijen OOM en GOM. De investering in innovatie en automatisering is zichtbaar. Er ontstaan nieuwe bedrijven die zich daarmee bezighouden. En werknemers doorlopen omscholingstrajecten die hen de kennis geven om binnen die bedrijven aan de slag te kunnen.
Ook de maakindustrie in Oost-Nederland groeit door, maar wel met een focus op vernieuwing en kwaliteit. Op deze manier kan de regio concurreren met lagelonenlanden.

Beide ontwikkelingsmaatschappijen van Oost-Nederland krijgen begin jaren ‘90 meer zelfstandigheid; het financieringsbedrijf van GOM wordt in 1990 verzelfstandigd en OOM krijgt in 1991 een eigen participatiefonds. Met initiatieven zoals het Linnaeusfonds, het Hanzefonds en internationale programma's zoals Europees Fons voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) boeken beide ontwikkelingsmaatschappijen parallel aan elkaar resultaten. Hun gemeenschappelijke visie en werkwijze vormen aanleiding om te gaan samenwerken. In 1993 en 1994 wordt de samenwerking tussen GOM en OOM steeds intensiever, met een focus op strategische acquisitie en gezamenlijke projecten.

Ondertussen is het terugdringen van werkloosheid nog altijd aan de orde van de dag. In de regio Arnhem-Nijmegen is in die tijd 25 procent van de bevolking werkloos. Daarom wordt daar de stichting Economische Stimulering Knooppunt Arnhem Nijmegen (Eskan) opgericht (1994). Eskan helpt in de jaren ‘90 veel academici en hbo’ers bij het omscholen naar de ICT, start innovatieprojecten voor het mkb en investeert in incubators voor startende bedrijven.

In 1988 werd een belangrijke stap gezet in de grensoverschrijdende samenwerking tussen Oost-Nederland en Duitsland. De GOM sloot een partnerschap met de Wirtschafsförderungsgesellschaf für den Kreis Borken (Gronau/Um Bocholt). Deze samenwerking markeerde het begin van gezamenlijke projecten binnen de Euregio, gericht op economische structuurversterking en het benutten van kansen in beide regio’s. Tot op de dag van vandaag is die samenwerking relevant. Binnen tal van Europese projecten - vaak onder de noemer Interreg - werken Nederlandse en Duitse mkb’ers met elkaar samen.

In 1990 werd het financieringsbedrijf van NV GOM verzelfstandigd. Dit versterkte de kapitaalbasis en zo kon de ontwikkelingsmaatschappij verder professionaliseren. De focus verschuift naar het ondersteunen van innovatieve en startende bedrijven. Ook de OOM krijgt in deze tijd formeel beschikking over een eigen participatiefonds. Met als aandeelhouders de Staat der Nederlanden, Provincie Overijssel en Univé.

Sinds 1988 reikt de OOM een innovatieprijs uit aan een Overijsselse ondernemer die aantoonbaar vooroploopt met een nieuw product, productieproces, of een andere vorm van innovatie. Bijvoorbeeld in 1991 aan Sallmetall, waar de OOM eerder in participeerde. Het bedrijf bestaat nog steeds onder de naam Crest in Raalte. Lees hier meer over Crest.

In de jaren negentig werd de samenwerking tussen GOM en OOM steeds intensiever, met een focus op strategische acquisitie en gezamenlijke projecten. Dit legde de basis voor de latere fusie die resulteerde in de oprichting van Oost NV, een krachtige regionale ontwikkelingsmaatschappij. De oprichting van Radix (1992) waarin beide ROM’s voor 50% participeerden is een voorbeeld van de samenwerking. De GOM en de OOM voeren samen opdrachten uit op het gebied van regionaal onderzoek en beleidsadvisering.

Het terugdringen van werkloosheid is aan de orde van de dag. In de regio Arnhem-Nijmegen is eind jaren tachtig 25% van de bevolking werkloos. Daarom wordt de stichting Economische Stimulering Knooppunt Arnhem-Nijmegen (ESKAN) opgericht. ESKAN helpt in de jaren negentig veel academici en hbo’ers bij het omscholen naar de ICT-sector, start innovatieprojecten voor het mkb en investeert in incubators voor startende bedrijven.

Naast de participatiefondsen ontstaat er in de markt behoefte aan seed capital investeringen. De GOM richt het Linnaeus fonds op, vernoemd naar de befaamde in Harderwijk gepromoveerde botanist. En in Overijssel richt de OOM samen met ABN AMRO het Hanzefonds op, dat ook is gericht op investeringen in een vroegere fase.

Globalisering door digitalisering

Globalisering door digitalisering

De periode 1995-2005 is een tijd van economische groei, technologische vooruitgang en globalisering. In de late jaren ‘90 groeit de economie sterk en is er veel aandacht voor kennisontwikkeling en technologie. De opmars van internet zorgt voor een verschuiving naar kennisintensieve sectoren. Overijssel investeert bijvoorbeeld in ICT-clusters en callcenters, terwijl Gelderland zich richt op medische technologie en voeding.

Rond de eeuwwisseling wordt de economie minder stabiel door de nasleep van de ‘dotcom-crisis’ en internationale gebeurtenissen zoals 9/11. Dit leidt tot terughoudendheid bij investeerders en bedrijven. Maar ondanks deze turbulente tijd met economische schommelingen, weet Oost-Nederland een sterke infrastructuur op te bouwen voor de toekomst.
In diezelfde periode presenteert de Europese Unie de Lissabon-agenda (2000), gericht op een Europese kenniseconomie met daarin een vooraanstaande rol voor regio’s. Er ontstaat een ware paradigmaverschuiving: regio’s zoals Oost-Nederland worden door Europa niet meer gezien als gebieden waar versterking nodig is, maar als regio’s die ieder met hun eigen sectoren en eigenschappen dienen bij te dragen aan Europa. Dat bevordert regionale samenwerking en maakt het eenvoudiger om Europese fondsen aan te trekken en innovatiedoelen te realiseren.

Rond 2000 beginnen OOM, GOM en Eskan tegen de regiogrenzen aan te botsen. De Europese Unie dijt uit en daarmee schaalt het begrip regio op. In 2003 fuseren GOM en OOM tot Oost NV, met PPM Oost als participatiebedrijf; in 2004 sluit Eskan aan. Oost NV investeert in technologie, bedrijventerreinen en clusters zoals Kennispark Twente, Food Valley en Health Valley.

Een mijlpaal is het open glasvezelnetwerk tussen Enschede en Hengelo (2001), verbonden via NDIX. Door deze inspanningen groeit Oost-Nederland uit tot een innovatief knooppunt met duizenden banen en miljarden aan investeringen.

De Europese Unie presenteert de Lissabon-agenda, gericht op een Europese kenniseconomie met daarin een vooraanstaande rol voor regio’s. Er ontstaat een ware paradigmaverschuiving. Regio’s zoals Oost-Nederland worden door Europa niet meer gezien als zwakke gebieden waar versterking nodig is. Het zijn regio's die vanuit hun eigen kracht met hun eigen sectoren en eigenschappen dienen bij te dragen aan Europa. Dat bevordert regionale samenwerking en maakt het eenvoudiger om Europese fondsen aan te trekken en innovatiedoelen te realiseren.

Een nieuwe tijd vraagt om nieuwe verbindingen voor een goed vestigingsklimaat. Een mijlpaal in de historie van Oost-Nederland is het open glasvezelnetwerk in en tussen Enschede en Hengelo. Hierop worden onderwijsinstellingen, bedrijven, woningbouwverenigingen en gemeenten aangesloten. De OOM was een van de financiers en initiatiefnemers van het NDIX-netwerk dat tot in Duitsland reikt.

In 2003 ontstaat er één krachtige ontwikkelingsmaatschappij voor Oost-Nederland: Oost NV. Met het daarbij behorende participatiebedrijf PPM Oost. Aandeelhouders van Oost NV zijn het Ministerie van Economische Zaken, Provincie Gelderland, Provincie Overijssel en Universiteit Twente.

Oost NV staat mede aan de wieg van twee belangrijke netwerken in de regio: Foodvalley (Wageningen) en Health Valley (Nijmegen). Inmiddels zijn beide organisaties uitgegroeid tot volwaardige partners die ecosystemen rondom duurzame voeding en toegankelijke gezondheidszorg versterken.

De Stichting Economische Stimulering Knooppunt Arnhem-Nijmegen voegt zich in 2004 bij Oost NV. Daarmee krijgt de ontwikkelingsmaatschappij er veel kennis bij over het initiëren uitvoeren van (Europese) projecten, en natuurlijk over de regio Arnhem-Nijmegen.

De kredietcrisis vraagt om veerkracht

De kredietcrisis vraagt om veerkracht

En dan, als Oost-Nederland net als de rest van Nederland floreert, is daar in 2007 plots de kredietcrisis. De lift waar we in zitten, stort naar beneden. Markten klappen in, bedrijventerreinen staan leeg, bedrijven worstelen om te overleven en de regionale focus verschuift noodgedwongen van innovatie naar behoud van banen. Werkgevers moeten redden wat er te redden valt.
Na de crisis zijn de naweeën nog lang voelbaar; hoewel de crisis medio 2011 ten einde komt en het consumentenvertrouwen weer groeit, worden tot en met 2019 bijvoorbeeld slechts spaarzaam enkele hectaren bedrijventerrein verkocht in Oost-Nederland.

Juist in deze uitdagende tijd toont de regionale ontwikkelingsmaatschappij haar veerkracht. Bedrijven die het moeilijk hebben, maar toekomstbestendig zijn, zijn geschikt voor participatie door PPM Oost. Oost NV versterkt het ondernemersklimaat door kapitaal, talent en innovatie te verbinden. Dit stimuleert ecosystemen waarin bedrijven excelleren. Sectoren als Agro-Food, Life Sciences & Health en High Tech helpen Oost-Nederland de crisis achter zich te laten. Met meer dan 2 miljard euro aan investeringen en fondsen als Topfonds Gelderland en Innovatiefonds Overijssel wordt een duurzame economische toekomst gebouwd.

In 2007 wordt Xsens met hun motion capturing systeem uitgeroepen tot het meest innovatieve bedrijf van de provincie Overijssel. Xsens ontwikkelt MEMS-gebaseerde sensorsystemen om driedimensionale bewegingen in kaart te brengen, voornamelijk gericht op bewegingen van mensen. De sensoren worden bijvoorbeeld toegepast in de flmindustrie, sportanalyses en revalidatie. In 2001 investeerden we voor het eerst in Xsens. In 2014 is het een van de grotere exits voor PPM Oost.

Door onze geschiedenis heen, spelen bedrijventerreinen een belangrijke rol. Oost NV heeft als opdracht van de provincies en het Ministerie van Economische Zaken om herontwikkeling van werklocaties te initiëren. Zoals het havengebied in Almelo of de Noviotech Campus in Nijmegen. Om toekomstbestendig bedrijventerreinen vooruit te helpen maken we draaiboeken voor parkontwikkeling.

De provincies richten in aanvulling op PPM Oost beiden hun eigen fondsen op met eigen accenten. De Provincie Gelderland stelt met Topfonds Gelderland ongeveer 100 miljoen euro beschikbaar voor bedrijven die van toegevoegde waarde zijn op het gebied van agrofood, life sciences en energie. De Provincie Overijssel stelt met het Innovatiefonds Overijssel 41,5 miljoen euro beschikbaar om de regionale economie en werkgelegenheid in de provincie te stimuleren. En zet onder meer in op de ontwikkeling van (fotonische) chiptechnologie.

Een sterke regio

Een sterke regio

Met de crisis achter de rug besluiten de provincies Gelderland en Overijssel in 2016 de economische positie van Oost-Nederland te laten onderzoeken. Feiten, cijfers en verhalen zijn door 6 wetenschappers van 4 universiteiten gebundeld in het rapport ‘De kracht van Oost-Nederland’. Daarin staat waar we hier in de regio goed in zijn. Dat blijken de sectoren Food, Health en Tech. Die sectoren hebben vandaag de dag nog altijd de focus in de regio en als vierde sector is daaraan toegevoegd: Energy. Dit vormt de basis voor kennisclusters zoals Chip Tech Twente. In 2020 verschijnen de resultaten van het vervolgonderzoek Kracht van Oost 2.0. Deze editie onderstreept nog eens het economisch belang van de sectoren Food, Health en Tech, de maatschappelijk noodzaak van de sector Energy én de relevantie van netwerken en samenwerken in Oost-Nederland en daarbuiten.

Het rapport is nog niet verschenen, of COVID-19 dringt Nederland binnen. Een gezondheidscrisis met grote economische gevolgen. De overheid komt met steunmaatregelen, die door de regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) worden uitgevoerd. De Corona OverbruggingsLening (COL) bijvoorbeeld. Bijzonder aan de coronacrisis is dat bedrijven tijdens deze crisis vooruítkijken; in 2 jaar tijd is de hele bedrijventerreinenvoorraad in Oost-Nederland verkocht.

In 2017 fuseren Oost NV en PPM Oost tot Oost NL. Vanaf 2018 verschuift de focus van puur economisch naar maatschappelijke impact, met aandacht voor duurzame energie, betaalbare zorg en gezond voedsel. Tijdens de coronacrisis leidt dit tot innovatieve oplossingen, zoals herbruikbare medische schorten met TenCate Protective Fabrics.

Oost NL combineert maatschappelijke impact met verdienvermogen. Met investeringen tot 290 miljoen euro per jaar en initiatieven als Think East Netherlands en AI-hub Oost-Nederland speelt het een sleutelrol in de regio. In 2021 richt Gelderland het Perspectieffonds op (200 miljoen euro), terwijl ROM InWest de landelijke dekking van negen ROM’s compleet maakt.

Met de publicatie van het rapport ‘BOOST: Actieagenda Smart Industry Oost-Nederland’, wordt het startsein gegeven voor de netwerkorganisatie BOOST Smart Industry. Het bedrijfsleven en overheid werken samen aan een slimme en schone industrie in Oost-Nederland. Concreet gaat het dan om het toepassen van digitalisering, kunstmatige intelligentie en circulaire businessmodellen.

Bij een organisatie hoort een locatie. Daarom besluit Oost NV zich in 2015 te vestigen in Apeldoorn. De collega's uit Arnhem en Enschede verhuizen naar één locatie in Apeldoorn.

Met de kredietcrisis achter de rug besluiten de provincies Gelderland en Overijssel in 2016 de economische positie van Oost-Nederland te laten onderzoeken. Feiten, cijfers en verhalen zijn door zes wetenschappers van vier universiteiten gebundeld in het rapport ‘De kracht van Oost-Nederland’. Daarin staat dat we in de regio goed zijn in de sectoren Food, Health en Tech. Die sectoren hebben nog altijd onze focus. Energy is daar als vierde sector aan toegevoegd.

Het Interreg-project ROCKET (Regional Collaboration on Key Enabling Technologies) is een mooi voorbeeld van de vele grensoverschrijdende projecten uit onze geschiedenis. Het Nederlands-Duitse project liep vier jaar onder de begeleiding van Oost NL. In totaal zijn er 127 ondernemingen ondersteund bij de ontwikkeling van 69 prototypes.

In juli 2017 gaan we verder onder de nieuwe naam Oost NL. De drie kerntaken zijn investeren, innoveren en internationaliseren. Met een nieuwe naam en met een geïntegreerde aanpak, vergroot Oost NL haar economische en maatschappelijke impact.

De Provincie Gelderland start in 2017 met het programma De Groeiversneller. Dit programma ondersteunt ondernemers bij hun groeiambities. Sinds de start van het programma hebben we al ruim 3000 ondernemers geadviseerd.

Think East Netherlands: Met één economisch geluid naar Brussel. Met ruim 30 partners, waaronder Oost NL en de provincies Gelderland en Overijssel, is Think East Netherlands hét platform in Oost-Nederland waar we met elkaar werken aan innovatieve oplossingen voor een gezonde en duurzame toekomst voor iedereen. Door te werken vanuit een gezamenlijke innovatieagenda van Oost-Nederland tonen we onze bijdrage aan nationale missies en daarmee ook aan het nationale en Europese innovatiebeleid. We trekken samen op om de kracht van onze regio in Brussel over het voetlicht te brengen.

Om startups, scale-ups en innovatieve mkb'ers die fnancieel geraakt zijn door de impact van de coronacrisis te ondersteunen, stelt het Rijk 100 miljoen euro beschikbaar voor overbruggingsleningen. De ROM's, waaronder Oost NL, verstrekken de Corona-OverbruggingsLeningen.

Door ons belang in HyGear (lokale waterstofproductie) en GATT (materiaal om snel bloedingen te stelpen) te verkopen, realiseren de fondsen van Oost NL grote succesvolle exits. De middelen die vrijkomen zetten we in om nieuwe innovatieve ondernemers te ondersteunen bij het maken van impact.

In 2021 zijn de negen regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM's) een landelijk dekkend netwerk.

De Provincie Gelderland creëert met Perspectie fonds Gelderland een nieuw dochterfonds voor Topfonds Gelderland. Bedrijven en projecten waar het fonds in investeert moeten een bijdrage leveren aan thema’s waar we vandaag, morgen en overmorgen de grote maatschappelijke uitdagingen zien. In 2022 is het voormalig KEMA-terrein Arnhems Buiten een van de eerste investeringen van het fonds. Samen met een private ontwikkelaar vormen we het terrein om tot een hotspot voor bedrijven en talent op het gebied van energie.

50 jaar Oost NL

Door al 50 jaar onze krachten te bundelen met ondernemers, kennisinstellingen en overheden zet Oost-Nederland zowel nationaal als internationaal de toon in technologische vooruitgang en maatschappelijke impact.

Zo maakt al vijftig jaar onze geschiedenis, de toekomst.

Onze toekomstmakers

Meer weten over de inspirerende verhalen van de ondernemers in onze regio? Lees hoe ondernemers met onze ondersteuning uitdagingen overwinnen, groei realiseren en innovatie omzetten in impact.

Verhalen van toekomstmakers

Onze toekomstmakers

Meer weten over de inspirerende verhalen van de ondernemers in onze regio? Lees hoe ondernemers met onze ondersteuning uitdagingen overwinnen, groei realiseren en innovatie omzetten in impact.

Verhalen van toekomstmakers